Vẫn biết rằng sinh tử là chuyện thường tình, nhưng sự ra đi của danh ca Thái Thanh vẫn làm cho nhiều người cảm thấy đau xót. Tuy nhiên có thể nói rằng bà đã sống được một cuộc đời trọn vẹn và đầy ý nghĩa.
***
Danh ca Thái Thanh được mọi tầng lớp khán giả, các nghệ sĩ và giới nghiên cứu âm nhạc xưng tụng là tên tuổi lớn nhất trong số những ca sĩ của tân nhạc Việt Nam. Bà được nhà văn Mai Thảo gọi là “Tiếng hát vượt thời gian”, và danh hiệu này đã đi liền với cuộc đời và sự nghiệp của bà. Nhiều người cũng gọi Thái Thanh là “đệ nhất danh ca” của âm nhạc Việt Nam.
Ca sĩ Thái Thanh tên thật là Phạm Thị Băng Thanh, sinh năm 1934 tại Hà Nội trong gia đình có truyền thống văn nghệ. Cha của bà là ông Phạm Đình Phụng, một người rất giỏi về nhạc cổ truyền. Ông có 2 vợ, vợ trước sinh ra Phạm Đình Sỹ và Phạm Đình Viêm, vợ sau sinh ra Phạm Thị Quang Thái (ca sĩ Thái Hằng), Phạm Đình Chương và con út là Phạm Thị Băng Thanh.
Ông Phạm Đình Sỹ là cha của ca sĩ Mai Hương, còn Phạm Đình Viêm chính là ca sĩ Hoài Trung trong ban Thăng Long. Ba chị em Thái Hằng, Phạm Đình Chương, Thái Thanh đều có đóng góp rất lớn đối với nền âm nhạc Việt Nam.
 |
| Thái Thanh – Phạm Đình Chương và Thái Hằng lúc nhỏ |
Năm 1946, khi được 12 tuổi, Thái Thanh cùng gia đình tản cư về vùng kháng chiến Chợ Đại – Thanh Hóa và bắt đầu tham gia ca hát khi mới được 14 tuổi. Theo bà kể lại thì khi đó nhạc sĩ Phạm Duy muốn có cớ để lấy điểm với người đẹp Thái Hằng nên đặt lời Việt cho ca khúc Dòng Sông Xanh để cô bé Thái Thanh hát mới 14 tuổi hát.
Tuy nhiên cơ duyên với âm nhạc của Thái Thanh đến từ trước đó, khi mới 12 tuổi. Lúc đó anh trai bà là Phạm Đình Chương chơi thân với ông Nguyễn Cao Kỳ (sau này trở thành phó tổng thống). Hai người là bạn học, và Nguyễn Cao Kỳ thường đến nhà Phạm Đình Chương để cùng đánh đàn. Một hôm Phạm Đình Chương đã kéo Thái Thanh ra dạy hát để 2 ông luyện đệm đàn.
Với ảnh hưởng từ nhạc cụ dân tộc của cha mình, danh ca Thái Thanh đã tự luyện âm theo lối chầu văn, hát chèo, vì thế tiếng hát của bà có sự luyến láy giống như các làn điệu dân ca vùng Bắc Bộ. Sau khi vào Nam, bà được anh rể là nhạc sĩ Phạm Duy (vốn là một ca sĩ tân nhạc nổi tiếng thập niên 1940) và anh trai là nhạc sĩ Phạm Đình Chương chỉ dẫn thêm, ngoài ra bà tự học từ sách nhạc tiếng Pháp nên tiếng hát đặc biệt của bà là hòa trộn giữa chất opera của phương Tây và chất dân ca dung dị của Việt Nam. Giới phê bình đánh giá âm vực trong lời ca của Thái Thanh độc nhất vô nhị, từ cách luyến láy da diết tình quê cho đến giọng ngân du dương sang trọng.
